गव्हाचं उत्पादन दुप्पट करायचंय? अनेक शेतकरी महागडी खते, जास्त पाणी किंवा नवीन बियाण्यांचे प्रयोग करून बघतात… पण तरीही अपेक्षित उत्पादन हाताशी येत नाही. मात्र या वेळी शेतकऱ्यांमध्ये एक खास ट्रिक जोरात चर्चेत आहे. ही ट्रिक इतकी सोपी आहे की जवळपास प्रत्येकजण आपल्या शेतात सहज वापरू शकतो—आणि आश्चर्य म्हणजे, यामुळे फुटवा वाढतो, पिकाची वाढ झपाट्याने होते आणि अंतिम उत्पादन जवळपास दुप्पटपर्यंत जातं! पण हा उपाय नक्की कधी करायचा? कोणते खत किती प्रमाणात वापरायचे? आणि ही ट्रिक नेमकी काम कशी करते…?
गहू पिकाचा विकास जोरात व्हावा आणि शेवटी उत्पादनही विक्रमी मिळावे, यासाठी योग्य वेळी केलेले खत व्यवस्थापन अत्यंत निर्णायक ठरते. वाढीच्या सुरुवातीच्या काळात गव्हाला सर्वाधिक गरज असते ती नत्राची (युरिया), कारण यामुळे पिकात फुटव्यांची वाढ वेगाने होते. त्यानंतर फॉस्फरस आणि कमी प्रमाणात पोटॅशची आवश्यकता निर्माण होते. त्यामुळे ही सर्व खते दोन टप्प्यांमध्ये देणे अधिक परिणामकारक ठरते—पेरणीच्या वेळी आणि वाढीच्या टप्प्यात टॉप ड्रेसिंग स्वरूपात.
पहिला टप्पा : पेरणीच्या वेळी दिलेली खते
पेरणी करतानाच योग्य मात्रा दिल्यास खते थेट मुळांपर्यंत पोहोचतात आणि पिकाची सुरुवातीची वाढ मजबूत होते. शेतकरी यासाठी 10:26:26, 12:32:16 किंवा 15:15:15 यापैकी कोणतेही संयुक्त खत निवडू शकतात. प्रति एकर एका बॅगेची मात्रा पुरेशी मानली जाते. फॉस्फरसची मात्रा अधिक हवी असल्यास टीएसपीचा वापर केल्यास उत्तम परिणाम दिसतात, कारण या खतात स्फुरद जास्त प्रमाणात उपलब्ध असतो.
पेरणीच्या वेळी साधारणपणे प्रति एकर 100 किलो खत देणे आदर्श मानले जाते. मात्र, जमीन पूर्वीपासून सुपीक असेल किंवा शेणखताचा चांगला वापर केलेला असेल, तर ही मात्रा 70–75 किलोपर्यंत कमी केली तरीही अपेक्षित वाढ मिळू शकते.
इथे वाचा – लाडक्या बहिणींनो! पुन्हा eKYC करा.. नवीन आँप्शन आले..
दुसरा टप्पा : वाढीच्या कालावधीत टॉप ड्रेसिंग
गहू साधारण 25–30 दिवसांचा झाल्यावर खत व्यवस्थापनाचा दुसरा फेरा दिला जातो. हा काळ प्रामुख्याने तणनाशक फवारणीनंतर आणि पुढील पाण्याच्या वेळेस जुळून येतो. तणनाशकाचा हलका ताण कमी करण्यासाठी आणि पिकाची वाढ पुन्हा वेगात आणण्यासाठी या टप्प्यावर खत देणे अत्यावश्यक असते.
या वेळी प्रति एकर एक बॅग युरिया वापरण्याची शिफारस केली जाते. जर पिकात पिवळेपणा जाणवत असेल किंवा फुटवा कमी दिसत असेल, तर युरियासोबत 5 किलो प्रति एकर झिंक सल्फेट देणे अत्यंत फायदेशीर ठरते. झिंकच्या कमतरतेमुळे येणारा पिवळेपणा कमी होतो आणि फुटव्यांची संख्या वाढून अंतिम उत्पादनात लक्षणीय सुधारणा दिसते.
याचबरोबर, गहू पिकावर काळ्या माव्याचा प्रादुर्भाव आढळल्यास योग्य वेळी 1–2 फवारण्या केल्याने पिकाचे संरक्षण होते आणि वाढ निरोगी राहते.
येथे वाचा – कांद्याच्या दरात 500 रुपयांची वाढ; पहा आज कुठे दर वाढले? कुठे घसरले?
